به صورت میانگین هر فرد روزانه بین پانزده تا بیست هزار بار دم و بازدم می کند. زمانی که به عمق این عدد دقت کنیم به وضوح در می یابیم که با هر بار دم و بازدم این شانس برای ما فراهم می شود تا با تنفس رایحه عطری خوشبو، تاثیرگذاری رایحه را بر روح و جسم خود احساس کنیم، چون به هیچ عنوان نمی توان حس بویایی خود را حذف کنیم.

اهمیت حس بویایی

با توجه به تحقیقات موسسه رایحه شناسی آمریکا، هر انسان به صورت میانگین توانایی تشخیص دو هزار بوی متفاوت را دارد. دانشمندان عقیده دارند که رایحه عطر قادر است بر روی رفتار های انسان خصوصاً در لحظات اولیه برخورد، هم بر روی رفتار احساسی افراد و هم بر روی رفتار اجتماعی آن ها تاثیر گذار باشد. رایحه یکی از قوی ترین روش ها و عامل های تحریک کننده سیستم هشدار دهنده شیمیایی بدن انسان است. بدن با استفاده از رایحه مولکول های اطراف، به خوبی درک می کند که در موقعیت خطر و یا آرامش قرار گرفته است و این موضوع باعث نجات جان انسان ها می شود. استاد دانشگاه جورجیا آمریکا در رابطه اهمیت حس بویایی: « در مورد استفاده از دیگر حس ‌ها، انسان قبل از هر عملی فکر می ‌کند در حالی که در مورد حس بویایی انسان قبل از هر تفکری واکنش نشان می ‌دهد.»

از طرف دیگر حس بویایی به صورت خیلی تاثیر گذار به واکنش های احساسی انسان مرتبط است به طوری که ۷۵% احساسات هر فرد به وسیله رایحه ایجاد می شود. به طور کلی رایحه عطر قادر است حس هایی نظیر شادی، غم، آرامش، احساس عشق و حتی گرسنگی را به وجود بیاورد. بر اساس تحقیقات دانشمندان، حس بویایی بسیار بر روی یادآوری خاطرات موثر است به طوری که انسان ها با استشمام یک بوی خاص ۱۰۰ برابر توانایی بالاتر نسبت به یاد آوردن خاطره، در مقایسه با این که همان خاطره دیده شود، دارند.

توانایی بویایی بر سایر توانایی‌ های ما، به خصوص بر حس چشایی تاثیر می‌گذارد. در واقع بدون احساس کردن رایحه، جوانه‌های چشایی تنها می‌توانند طعم‌های محدودی را تشخیص دهند و همین موضوع به ظاهر ساده می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. حالا شاید این سوال ها برای شما پیش بیاید که:

چرا خودمان پس از مدتی، رایحه عطری را که استفاده کرده‌ایم، دیگر احساس نمی‌کنیم؟

آیا مشکل مربوط به ماندگاری و پخش بوی عطر است؟

آیا رایحه عطر از بین رفته و باید دوباره عطر را خریداری کنیم؟

چرا رایحه عطر زود از بین می رود و باعث می‌ شود، فکر کنید که عطرتان بیشتر از ۱۰ دقیقه دوام نمی آورد؟

چطور دیگران می ت؟انند عطر شما را استشمام کنند، اما خودتان نمی‌ توانید؟ واقعا علت این اتفاق چیست؟

فکر می ‌کنید علت این اتفاقات چیست؟ در ادامه همراه ما باشید تا پاسخ این سوال را مشاهده کنید.

ناتوانی در شناخت یک رایحه، ارتباط مستقیمی با مکانیزم بقا در سیستم بویایی ما دارد. مغز و سپس بدن ما، عموماً عطر و رایحه مورد نظر را بی خطر می شناسد و از آنجایی که آن رایحه برای مغز ما بی خطر شناخته شده است، تهدید آمیز محسوب نمی شود بدین ترتیب خطری برای ما به وجود نمی‌آورد، در نتیجه محرک واکنش های منفی در ذهن نخواهد بود و به همین خاطر، آن را نادیده گرفته و اینگونه می شود که بدن دیگر آن رایحه خوشایند و غیر خطرناک را درک نمی کند و خیلی زود نسبت به آن بی ‌تفاوت می‌شود.

کر شدن حس بویایی

کر شدن حس بویایی به معنای از دست دادن کامل توانایی درک روایحی است، که دیگران به راحتی آن ها را استشمام می کنند. این اتفاق زمانی رخ می دهد، که مغز شما رایحه مورد نظر را به عنوان یک بوی آشنا شناسایی می کند. در واقع ناتوانی در درک رایحه یک عطر پس از مدت زمان مشخص شده ای، نشان دهنده مشکل خاصی در عطری که خریده‌اید یا در احساس بویایی شما نیست؛ بلکه در واقع عدم درک رایحه یک عطر پس از مدت زمانی مشخص، نشان دهنده سلامت حس بویایی شماست. جالب است، به این نکته نیز توجه کنید، که عطرهای مرغوب، معمولا به همین دلیل از ساختاری چند لایه تهیه می‌شوند.

خستگی بینی

حتما شما هم مانند خیلی از افراد شیک ‌پوش دیگر، پیش از آن که از خانه خارج شوید، عطر می زنید و در تمام طول روز، دوستان یا همکاران ‌تان در مورد رایحه عطر خوشایندی که زده‌اید، نظر می دهند و با ذوق از آن تعریف می‌کنند، اما خودتان رایحه آن را اصلا متوجه نمی ‌شوید. حتی اگر اطرافیان هم به عطر شما توجه کنند، بازهم با خودتان می گویید عطری که این همه برایش هزینه کرده‌اید، ارزشش را نداشته، زیرا رایحه آن زود پریده است و دیگر آن را متوجه نمی ‌شوید.

در واقع دلیل اصلی این اتفاق عجیب، پخش شدن اتم های عطرتان در هوا نیست، بلکه علت اصلی در خستگی بینی شما، آن هم تنها چند دقیقه پس از بوییدن رایحه عطر خلاصه می‌شود. هنگامی که شما برای اولین با رایحه عطری را می‌بویید، گیرنده‌های عطر در حس شامه شما یک سیگنال به سیستم لنفاوی مغزتان ارسال می‌ کنند. در واقع گیرنده‌های مغز تعیین می ‌کنند که شما چگونه آن عطر و رایحه خاص آن را پردازش و احساس کنید.

گیرنده‌های بینی اساساً بعد از دو بار تنفس به نوعی خاموش و باعث می‌ شوند، که عطر و بوی مورد نظر فارغ از اینکه در ابتدا قوی بوده، شروع به محو شدن کند. حتی کارشناسان و دانشمندان دقیقاً نمی‌ دانند چرا ما به رایحه عطری که استفاده کرده‌ایم عادت می‌کنیم، آن‌ها فقط می ‌دانند که این اتفاق رخ می‌دهد. به همین دلیل است، که ما به راحتی می ‌توانیم عطرهای غیر منتظره یا ناشناس و غریبه را در خانه‌هایمان استشمام و احساس کنیم.

سیستم بویایی انسان بر خلاف سیستم شنوایی او که قادر به انتخاب از سیگنال های صوتی محیط است، نمی تواند انتخاب کند که برکدام رایحه متمرکز شود و تمامی آن ها را دریافت می کند. اما در مقابل گوش های ما می ‌توانند در بین تلفیقی از صداهای متفاوت، یکی را انتخاب و باقی را طرد کنند. به این ترتیب، از لحاظ شنوایی انسان می تواند بر روی یک صدا متمرکز شود اما، سیستم بویایی این طور نیست و نیاز دارد تا همه روایح را استشمام کند

بینی ما به رایحه عطر و ادکلن ما عادت می‌کند! (سازگاری بویایی)

خیلی وقت‌ها پیش می‌آید که بقیه افراد بوی عطر شما را متوجه می‌شوند و آن را احساس می‌کنند؛ اما خود شما رایحه عطرتان را حس نمی‌کنید و به همین خاطر همین به خودتان بیشتر عطر میزنید یا به ماندگاری و پخش بوی عطرتان شک می‌کنید. غافل از این که علت دیگری وجود دارد که شما رایحه عطر خودتان را حس نمی‌کنید و آن این است که خستگی بویایی یا سازگاری بویایی اتفاق افتاده و بینی شما به رایحه عطر شما عادت می‌کند. در این مقاله توضیح می‌دهیم که چرا این پدیده به وجود می‌آید و چه راه حل‌هایی برای آن وجود دارد.

خستگی بویایی، سازگاری بویایی یا خو گرفتن (olfactory adaptation یا Olfactory fatigue یا habituation)

تمام اشیایی که در اطراف ما وجود دارند، مولکول‌های معطری دارند که گیرنده‌های بینی ما آن‌ها را دریافت می‌کنند و به دستگاه لیمبیک مغز ما ارسال می کنند. در آن جا این رایحه ها بررسی می‌شود و مغز ما فقط به رایحه‌های متغیر و جدید توجه می‌کند. به همین خاطر توجه ما به رایحه‌های جدید جلب می‌شود. پس اگر رایحه‌ای ثابت باشد توجه ما به آن ها جلب نمی شود. در این حالت habituation به معنی خو گرفتن یا olfactory adaptatio به معنی سازگاری بویایی و یا خستگی بویایی اتفاق افتاده است. این موضوع باعث می‌شود که ما بوی بدن خود و حتی بوی تنفس خود را احساس نکنیم.

حتما برایتان اتفاق افتاده که وقتی به خانه شخصی می‌روید سوال می‌پرسید که این چه بویی است؟ و میزبان به شما می‌گوید بویی نمی آید! علت این موضوع آنست که میزبان به رایحه‌های محیط عادت کرده و آن‌ها را دیگر احساس نمی‌کند؛ اما همان رایحه‌ها برای شما جدید است و به همین علت احساس می‌شود. شما هم بعد از مدتی آن رایحه ها برایتان عادی می‌شود و بینی شما دیگر بو را احساس نمی کند. تمام این اتفاق‌ها به دلیل عادت کردن بینی به رایحه‌های محیط اطراف است.

خستگی بویایی یا عادت کردن بینی به بوی عطر و ادکلن

وقتی شما به طور مرتب از عطرتان استفاده می‌کنید، بینی شما در گذر زمان، به رایحه عطرتان عادت می‌کند و شما دیگر متوجه رایحه عطرتان نخواهید شد. این جاست که خستگی بویایی یا habituation یا olfactory adaptation اتفاق افتاده است؛ اما چه راه حل‌هایی برای این مسئله وجود دارد؟

استفاده از عطرهای مختلف

اگر عطری را به عنوان امضای خود یا signature انتخاب نکرده‌اید، سعی کنید چند عطر یا حداقل یک عطر دیگر داشته باشید و از عطرهای مختلفی استفاده کنید. همچنین می‌توانید عطرتان را در موقع استفاده به یک نقطه خاص از لباستان بزنید و زمانی که متوجه رایحه عطرتان نمی‌شوید، برای چک کردن ماندگاری عطرتان مجدد آن نقطه را بو کنید.

عطر زدن به نقاط نبض بدن

شما می‌توانید به نقاط نبض بدنتان عطر بزنید. زیرا بدن در این نقاط، گرمای بیشتری تولید می‌کند و به همین دلیل پخش بوی عطرتان بیشتر می‌شود و شما بیشتر می‌توانید رایحه عطرتان را احساس کنید. توجه کنید که این مسئله باعث افزایش ماندگاری عطر شما نمی‌شود.

بازسازی بینی

راه حل بعدی استفاده از روش‌هایی است که معمولا طراحان عطر از آن استفاده می‌کنند که با انجام یک کار و یا بوییدن چیزی حافظه بویایی خودشان را پاک می‌کنند. به این روش‌ها، تکنیک‌های بازسازی بینی گفته می‌شود که معروف ترین آن‌ها بو کردن دانه‌های قهوه است که به طور معمول فروشنده‌های عطر از آن‌ها استفاده می‌کنند. وقتی شما دانه‌های قهوه را بو می‌کنید، حافظه بویایی شما پاک می‌شود و شما بهتر می‌توانید عطر را تست کنید و یا متوجه رایحه‌های محیط اطرافتان بشوید. البته این نکته هم بسیار مهم است که یک فروشنده حرفه‌ای، قبل از این که شما یک عطر را تست کنید نیز دانه‌های قهوه را در اختیارتان قرار دهد تا حافظه بویایی شما قبل از تست کردن یک عطر پاک شده باشد. این موضوع باعث می‌شود بهتر متوجه رایحه عطری بشوید که تست می‌کنید.